Korte pauzes bij zittend werk helpen bij rugklachten

Zitten gedurende langere tijd is geassocieerd met rugklachten. Aangezien we in Westerse landen steeds meer tijd zittend doorbrengen is dit een punt van aandacht. Opvallend is dat niet alle mensen die lang zitten rugklachten krijgen. Dit treedt op in 25-50% van de mensen, die daarom pain-developers worden genoemd. Tijdens het langdurig zitten vertonen deze pijn-ontwikkelaars unieke karakteristieke bewegingen en spieractivaties. Zo hebben deze mensen een verhoogde co-contractie en spieractivatie in de romp na twee uur gezeten te hebben. Mensen die acute lage rugklachten krijgen tijdens het zitten hebben een vergrote rompbeweging in het saggitale vlak, wiebelen meer en verplaatsen meer tijdens het zitten. Of dit oorzaak of gevolg is, is nog niet duidelijk, maar wel is duidelijk dat dit verschilt tussen mensen die wel en geen rugklachten ervaren.

Regelmatig pauzeren is een manier om het ontstaan en de ernst van rugklachten te verminderen. Eerder onderzoek toont aan dat pauzes een vervelend gevoel in de rug met 35% reduceren, terwijl de productiviteit gelijk blijft of zelfs verbetert. Het doel van deze studie was om het effect van drie verschillende schema’s van staande-rustpauzes te onderzoeken bij mensen die langdurig zittend werken.

Methode

EMG data werden verzameld van de m. rectus abdominus en de m. erector spinae. Ook de maximale vrijwillige contractie van deze spieren werd vastgesteld. Vervolgens namen alle deelnemers plaats achter een bureau en kregen daar een computertaak. Op vier verschillende dagen werden 4 verschillende schema’s getest. In schema A werkten de deelnemers 60 minuten zonder pauze. Schema B duurde 65 minuten waarbij ze halverwege een pauze kregen van 5 minuten. Bij schema C werkten ze 67,5 minuut waarbij ze iedere 15 minuten 2,5 minuut pauze kregen en bij schema D werkten ze 69,2 minuten waarbij ze iedere 5 minuten 50 seconden pauze kregen. In de pauze moesten de deelnemers staan in de ruimte, zonder te leunen of te rekken. Deze rust bood zowel een fysieke als een mentale pauze. Iedere 10 minuten kwam een onderzoeker binnen om op een VAS-schaal de mate van fysieke klachten en mentale vermoeidheid te meten. De mensen die bij conditie A een pijntoename rapporteerden van meer dan 10 punten werden ingedeeld in een groep pain-developers (PD) en de rest werd geclassificeerd als non-pain-developers (NPD).

Resultaten

Twintig mensen namen deel aan het onderzoek, waarvan 5 vrouwen en 3 mannen werden ingedeeld in de PD groep en 5 vrouwen en 7 mannen in de NPD groep. Wanneer de deelnemers 60 minuten achter elkaar zittend werk deden, ontstond er bij 8 mensen een oncomfortabel gevoel in de rug. De andere 12 rapporteerden geen klachten. Vergeleken met schema A was de mate van pijnklachten op de VAS respectievelijk 23.13 ± 13.55, 18.38 ± 14.20 en 23.87 ± 10.62 minder bij schema B, C en D. Er was een significante toename van mentale vermoeidheid in schema’s A, C en D. Er werden geen significante verschillen gevonden in productiviteit. De participanten gaven zelf een voorkeur aan voor schema B, dus iedere 30 minuten een pauze van 5 minuten. In het EMG werden geen significante verschillen gevonden tussen de groepen.

Opmerkingen samenvatter

Fysiotherapeuten kunnen hun patiënten adviseren om tijdens het werken regelmatig even te gaan staan. Dit verlicht de pijn en vermoeidheid, maar kan uiteindelijk de ontwikkeling van pijn klachten niet tegengaan. Terwijl alle drie de schema’s met pauze erin verlichting brachten in zelfgerapporteerde rugklachten, was er onderling geen klinisch relevant verschil. Meer pauzes inlassen blijkt dus niet per definitie voordelig. Dit zou kunnen komen omdat de staande positie die de deelnemers moesten aanhouden in de pauze ook een statische houding was en daardoor niet voldoende variatie bood ten opzichte van het zittende werk. De invloed van beweging tijdens de pauzes zou een interessant onderwerp van verder onderzoek zijn. Belangrijk is bij dergelijke interventies om te kijken naar de individuele verschillen, aangezien niet iedereen klachten ontwikkelt en dezelfde mate van pauze prefereert.
Interessant is hierbij de visie van Laban. Ook hij stelt dat pauzes tijdens zittend werk het beste ingevuld kunnen worden met bewegen. Dat kan bewegen op de plaats zijn. Het liefst bewegen dat qua richtingen tegengesteld is aan de dominante houding tijdens zitten, maar ook bewegingen die groot en vrij zijn. Bewegingen die zich kenmerken door free flow als tegenpool van de bound flow die vaak tijdens zittend werk aanwezig is. Bovendien mag de aandacht tijdens bewegen meer indirect de ruimte ingaan (minder gericht), eveneens als tegenpool tegen de sterke één-puntige directe gerichtheid tijdens het werken. Bij dansante fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff worden deze kwaliteiten in bewegen (en andere) uitgebreid behandeld en geoefend.

Bron: Sheahan, P.J., Diesbourg, T.L., Fischer, S.L. (2016). The effect of rest break schedule on acute low back pain development in pain and non-pain developers during seated work. Appl Ergon. Mar;53 Pt A:64-70.